L I B R I   I    D Y T Ė.

 

FAMILJA.

 

KRYE I DYTĖ

 

NDERTIMI I FAMILJES.

 

NYE I NANDĖT.

 

Familja e kuptueme nė vedvedi..

 

 

 

 

 

§. 18. Percaktimi i familjes.

Familja asht nji tė mbledhun gjymtyrėsh, tė cilėt gjallisin nen nji kulum, qellimi i tė cillvet asht tė shtuemt e gjindes nper mjet tė martesės, tė mkanbuent e tyne kah zhdrivillimi i shtatit e kah zhvillimi i mendes e i shises.

 

 

§. 19. Pjestarėt e Familjes.

Familjen e perbajn gjindja e shpis; si tė shtohen kėta, dahen nė vllazni, vllaznija nė gjini, gjinija nė fise, fiset nė flamur e tė gjith zbashku permblidhen nė nji Familje ma tė hapėt, e cila quhet Kom,  e kan nji atme, nji gjak, nji gjuhė, e doke.

 

§. 20. Tagri, perlimi e detyra e tė zot’t tė shpis.

Mbas Kanunit, sundimi i shpis i perket ma tė vjetrit nen kulm tė shpis a se vllaut tė parė; po s’paten ato veti , qi duhen per me krye ket zyre si e lyp detyra, atbotė zgidhet kuvendisht prej shpjakve njaj, qi tė jet ma i meqem, i urtė e ma kujdestar.

 

Zot shpije mundet m’u ba edhe njeri i pamartuem.

I zoti i shpis ka tager:

 

1)     me ndejė nė krye tė vendit nė shpi tė vet, edhe pse gjinden ma tė vjerer se ky nė shpi;

2)     mbi armėt e veta, edhe njiqind qese n’i bashin; mbi kal tė shalės; mbi shtrojė e mblojė tė veten; mbi veglat e kafes, e kėto sende as kunaja e dahes s’i pershin;

3)     mbi fitime tė gjindes sė shpis, tė rrogės a tė falmeve;

4)     me ble, me shitė e me ndrrue tokė, si arė, livadhe, xana (ograja), prozhme, rendin e vadės gja tė gjalla e remet;

5)     me dhanė e me merrė uha e me hi dorzanė;

6)     me ndreqė shpija, ksolla vithna, etj;

7)     me ēue nė punė a nė shtek gjinden e shpis;

8)     me ēue gjinden e shpis per puntorė uha a edhe fjal;

9)     mbi venė e raki, a me ble a me shitė a me dhanė uha;

    10)  me ndeshkue  gjinden  e shpis, kur kur mos tė hecin si e   

            lypė e mara e shpis.

 

Ndeshkimet jan njikėto:

 

a)     Me lanė pa hanger

b)     Me u hjekun armėt e krahit a tė brezit per nji a dy javė;

c)     Me lidhė a me burgosun nė shpi;

d)     Kryekcyemin me e da shpijet me pjesė, qi i perket, per me shporrė shnerzimin e rrezikun.

 

10) Me hi dorėzanė kush i shpis pertej se i ban arma; me shitė, me ble a me ndrrue gja pa leje tė zot’t tė shpis, ka tager mos mu pergjegjė, se Kanuja s’e xen per tė zakonshme as tė shitmen, as tė blemen as tė ndrruemen e as dorėzanin kėso dore, e ēdo send a gja do tė shkembet, se a’ba pa leje tė zot’t tė shpis.

 

§. 21. Perlimi e detyra e tė zot’t tė shpis.

 

1)  Mu perkujdesė per tė marėt e gjindes e tė shpis;

2)     Me mbajt nė fre gjinden e shpis tė mos t’i sjellin ndo’i dam a rrenim;

3)     Me pri ma i pari nė punė qi i perkasin vehtjes sė tij;

4)     Me mbajtė sy mbi tokėt, tė mos tė jesin djerr; mbi tufė tė gjas s’gjallė, tė mos praptohet e mara e sajė;

5)     Me punue me mend e urti merenda e jashta shpijet e tė mos t’a ēoj rrenimi e fika shpin;

6)     M’u perkujdesė per veshė e mbathė tė gjindes sė shpis prej fitimeve tė shpis;

7)     Me mbajtė udhen e drejtsis nė shpi, e mos me i a mbajtė krahin ma teper njanitt se tjetrit;

8)     M’u ble armėt djelmvet, kur tė shofė se janė ba per to.

 

§. 22. Tagri i sė zojės sė shpis.

E zoja e shpis ka tager:

 

1)     Mbi tė gjtha sendet, qi bahen nė shpi;

2)     Me dhanė a me lypė uha miell, bukė, krypė, djath, e tlyen ;

3)     Me i urdhnue grat e shpis, me i ēue per ujė, per dru, m’u ēue bukė puntorvet, me ujėt (me vaditė), me bajtė pleh, me korrė e me mihė a me qirue.

 

§. 23. Perelimi i zojės sė shpis.

E zoja e shpis ka:

 

1)     Me ba gati mjesditen e darken, me zie, me ndreqė tryezen e me da haenat;

2)     Me i a vu menden bylmetit tė mos tė shkoj dam ;

3)     Mos me shitė, a me ble a me ndrrue gja pa leje tė zot’t tė shpis. E zoja e shpis s’gatuen, s’shkon per ujė, s’ban dru, as pleh, as me ujėt as me korrė a me qirue, as bukė m’u ēue puntorvet;

4)     Me shikue drejtsin nė tė ndrequn tė gjindes e tė fmive tė shpis; mos me i a mbajtė krahin kuej ma teper se tjetrit;

5)     E zoja e shpis do tė pėrkujdeset per fmi, sa tė jen nė punė grat.

 

§. 24. Tagri i gjindes sė ships.

Gjindja e ships ka tager:

 

1)     Me hjekė tė zo’n e ships per nė pashin se nuk punon per tė marėt e shpis a i ēon kah fika;

2)     Me hjekė tė zojen e shpis, per n’u raftė per sysh se bracnon, a shet gja tinėz – edhe nji kokerr voejet me kenė – a n’u mbajtė krah fmivet tė vet ma teper se tė tjervet.

3)     Mbi armėt e veta seicili; munden me shitė, me ndrrue, a me lanė peng, porse s’kan tager me lypė tjetren nė shpi;

4)     Mbi qe ka tager bulku, qi i nget: me i ndimue kuej a uha a falė pa pasė nevojė per leje tė zot’t tė shpis;

5)     Mbi tuf dhensh ka tager bariu, qi i ruen; i zoti i shpis s’ka tager me i u perzie nė ket zyre; para se tė shes gja a tė prese ndo’i kambė berri, bariut do t’i thotė, e ky e din se ēė fare berri a lope asht per t’u hjekė.

 

§. 25. Perlimi i gjindes sė ships asht:

 

1)     Mos me hi dorzanė pa leje tė zot’t tė shpis ;

2)     Munden me hi dorėzanė edhe pa e pvetė tė zo’n e shpis, porse per aq, sa u ban arma, se kjo asht e vehtja;

3)     Nuk munden me i shkue kuej per puntorė pa leje tė zot’t tė shpis

4)     Nuk munden me shit as me ble as me ndrrue gja;

5)     Gjindja e ships nuk munden me mundshtue tė zo’n e shpis nė punėt e shpis a tė krahit;

6)     Me ndigiue, e  me shkue gjithkund t’urdhnoje i zoti i ships;

7)     Kuj t’i a njese gishtin i zoti i shpis me dal n’ushtri, do tė dale;

8)     Granija janė nė detyrė me punue per shpi; po u teproj koha, si tė lirohen prej punve tė shpis, munden me ba punė doret tė vetat.

 

 

 

NYE I DHETĖT.

Familja e kuptueme nė Katund e nė Flamur.

 

§. 26. Tagri i Familjes.

 

1)     Ka tager e za nė kuvend tė katundit;

2)     Ka tager nė pjesė tė giobės sė katundit;

3)     Ka tager nė kujri tė katundit;

4)     Ka tager me marr mė ndore kedo;

5)     Ka tager me pri me unė zjarmi e me spatė nė tė djegun tė nji shpije nė fis tė vet;

6)     Ka tager me pri gjobtarvetnė vathė tė fisit tė vet;

7)     Me ra mė ndo’i faj tė randė shpja, per tė cilin i shkon ndeshkimi i unės sė zjarmit e i spatės, as katundi  as Flamuri s’mund vej dorė mė rrenim pa pri vet fajtori.

 

§. 27. Perlimi i Familjes.

 

a) nė Katund:

1)     I zoti i shpis do tė pergjegjet per ēdo dam, qi t’bajn kuej gjindja;

2)     Do tė dalė nė kuvend gjith sa herė tė mblidhet katundi;

3)     Do tė ēojė puntorin nė punė, qi ka katundi rrethas;

 

b) nė Flamur:

1)     Do tė dalė nė kuvend tė Flamurit kur tė thirren “Burrė per shpi’’ ;

2)     Do tė pergjigjet rrethas me katund per  “dy hae bukė” djemvet tė Flamurit ;

3)     Do tė lajė 400 grosh giobė Derės sė Gjomarkut per ēdo vrasė ;

4)     Do tė dalė n’ushtri tė Flamurit.

 

Kanuni

Kisha<<<    >>>Martesa